Veel mensen hebben pigmentvlekken op hun huid. De oorzaken van de pigmentvlekken zijn divers en versterken elkaar meestal. Daarom is het belangrijk om de verschillende oorzaken van hyperpigmentatie goed te begrijpen. Op die manier kan men preventieve maatregelen nemen voor elk type huid en vlek.
Samenvatting
Hyperpigmentatie en het verschijnen van pigmentvlekken zijn het gevolg van een verhoogde activiteit melanocyten, de huidcellen die melanine produceren. Melanine is het biologisch pigment dat de huid donker of lichter maakt, maar ook zorgt voor kleur van de ogen en het haar.
Elke interne en externe factor die de activiteit van melanocyten stimuleert, kan beschouwd worden als oorzaak van hyperpigmentatie.
Blootstelling aan de zon is één van de belangrijkste oorzaken van hyperpigmentatie. De door de zon veroorzaakte pigmentvlekken verschijnen op alle lichaamsdelen die aan de zon worden blootgesteld. Denk maar aan het gezicht, de hals, décolleté, handen, onderarmen, schouders, rug…
De zon gecombineerd met andere oorzaken van hyperpigmentatie, bevordert het ontstaan van pigmentvlekken op alle blootgestelde delen van het lichaam.
Naarmate men ouder wordt, wordt de huid dunner, kwetsbaarder en gevoeliger voor zowel interne als externe factoren zoals de zon, vervuiling… Hierdoor verschijnen pigmentvlekken in combinatie met andere ouderdomskwaaltjes zoals rimpels en verlies van stevigheid.
De zon wordt in verband gebracht met huidveroudering door de ontwikkeling van pigmentvlekken. Dit heet foto veroudering. Het is een vroegtijdige veroudering van de huid als gevolg van herhaalde blootstelling aan UV-straling. De zon is daarom één van de oorzaken van ouderdomsvlekken.
Hormonen, meer bepaald vrouwelijke geslachtshormonen, behoren tot de belangrijkste oorzaken van hyperpigmentatie. Hyperpigmentatie als gevolg van hormonen wordt ook wel chloasma genoemd.
De omstandigheden waarin hormonale pigmentvlekken verschijnen zijn uiteenlopend en hebben te maken met een teveel aan hormonen: zwangerschap, hormonale voorbehoedsmiddelen, hormoonvervangingstherapie… Een risicovolle periode voor pigmentvlekken is tijdens de zwangerschap, bekend als melasma of zwangerschapsmasker.
De hormonale pigmentvlekken verschijnen op het gelaat: het voorhoofd, de wangen, de neusvleugels, de bovelip en kin. Wanneer de hormoonspiegels weer normaal worden, bijvoorbeeld na een bevalling of na het stopzetten van een hormoonbehandeling, kunnen de vlekken verdwijnen. Soms blijven ze en is een passende behandeling nodig.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie is één van de belangrijkste oorzaken van hyperpigmentatie, vooral bij mensen donkere of gemengde huid. Na een ontsteking van de huid (acne, eczeem, psoriasis, peeling of lasersessie…) of een andere letsel (brandwonde, schaafwonde …) herstelt de huid zich vanzelf, maar produceert tegelijkertijd veel melanine. Hierdoor verschijnen pigmentvlekken of hypergepigmenteerde littekens op de plaats van het letsel.
Van sommige medicatie is geweten dat ze de oorzaak van hyperpigmentatie kunnen zijn. Voorbeelden zoals amiodarone, hydroxychloroquine, neuroleptiques de type phénothiazines… geven een abnormale kleur aan de huid.
Verwar dit niet met fotosensibiliserende moleculen die door invloed van de zon tot een ontstekingsreactie met roodheid, vlekken en jeuk leiden. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen en antibiotica van het fluorochinolon-type zijn hier geschikte voorbeelden van.
Sommige geneesmiddelen zijn zowel fotosensibiliserend en veroorzaken hyperpigmentatie. Om te weten of uw behandeling geneesmiddelen bevat die hyperpigmentatie veroorzaken, kan u uw arts of apotheker om advies vragen.
Het is sterk aanbevolen dat u tijdens uw behandeling bescherming tegen de zon voorziet. Wanneer de behandeling wordt stopgezet, zal de pigmentatie terugkeren naar z’n normale staat. Dit kan wel maanden of zelfs jaren duren.
Vervuiling maakt de huid gevoeliger, droger en doffer en zelf intolerant. Vervuiling draagt dus bij tot vroegtijdige veroudering van de huid. De oxidatie van de aanwezige moleculen in de huid, met name van talg, dragen bij tot het ontstaan van pigmentvlekken. Vervuiling kan dus ook een oorzaak zijn van hyperpigmentatie.
Omgevingsfactoren, zoals roken zowel actief als passief, behoren tot de oorzaken van hyperpigmentatie.
Overmatig blauw licht zou ook een rol spelen bij de vroegtijdige veroudering van de huid en pigmentvlekken. Blauw licht is een deel van het zichtbare licht die op natuurlijke wijze geproduceerd wordt door de zon en kunstmatig door LED-verlichting en schermen. Vele uren per dag voor een scherm doorbrengen, kan dus schadelijke gevolgen hebben voor de huid. Dit is wel nog niet te vergelijken met blootstelling aan de zon.
De huidaandoening ‘acanthosis nigricans’ wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van dikke, donkere vlekken in bepaalde plooien van het lichaam. Het kan een verband hebben met bepaalde stofwisselingsziekten, zoals diabetes of polycysteus ovariumsyndroom.
Ook lupus, een auto-immuunziekte, kan voor een rode huid zorgen, vooral in het gezicht. Deze rode vlekken kunnen bruin worden en in de loop van de tijd blijven bestaan. Een andere oorzaak van hyperpigmentatie is de belangrijkste behandeling van lupus, hydroxychloroquine.
Er wordt gezegd dat bepaalde vitaminetekorten bijdragen tot het ontstaan van pigmentvlekken en dus een oorzaak zijn van hyperpigmentatie. Dit is bijvoorbeeld het geval bij vitamine B12. Deze vitamine is betrokken bij de regulering van melanine in de huid. Zonder vitamine B12 produceert de huid meer melanine en ontstaan er hyperpigmentatievlekken.
Om een tekort aan vitamine B12 te voorkomen, moet u voedingsmiddelen eten die vitamine B12 bevatten zoals vlees, vis, zuivelproducten. Vegetariërs en veganisten moeten in het algemeen vitamine B12-supplementen overwegen om te voorkomen dat zij een tekort ontwikkelen.
De oorzaken van hyperpigmentatie zijn zeer uiteenlopend:
Door op tijd in te grijpen kan men het optreden van pigmentvlekken beperken. De zon verdient een extra vermelding want die vergezelt alle andere oorzaken van hyperpigmentatie wat de ontwikkeling van pigmentvlekken alleen maar stimuleert.
