Łupież jest powszechną dolegliwością skóry głowy, niezwykle łatwą do rozpoznania. Charakteryzuje się małymi, białymi, szarawymi lub żółtawymi martwymi płatkami lub łuskami znajdującymi się na powierzchni skóry głowy. Czasami może mu towarzyszyć swędzenie i podrażnienie. Ta choroba skóry głowy ma wiele przyczyn i wiąże się z kilkoma złożonymi mechanizmami.
Spis treści
Łupież spowodowany jest przyspieszoną odnową komórek. Komórki naskórka odnawiają się zazwyczaj w ciągu 21-28 dni. W przypadku łupieżu jest to proces znacznie szybszy i trwa od 5 do 14 dni(1). Nie ma wówczas czasu na stopniową eliminację komórek z powierzchni skóry. Zamiast tego gromadzą się one w postaci płatków, lub łusek (skupisk martwych komórek naskórka), zwanych łupieżem. Przyspieszenie odnowy komórkowej spowodowane jest zaburzeniami skóry głowy, wywołanymi różnymi mechanizmami.
Produkowane w normalnych ilościach sebum nie tylko odgrywa istotną rolę w nawilżaniu m.in. skóry głowy, ale chroni także przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Gdy produkowane jest go zbyt mało, skóra staje się sucha. Nadmierna ilość sprzyja rozwojowi drożdżaków z rodzaju Malassezia, przyczyniających się do powstawania łupieżu.
Drożdże z rodzaju Malassezia są w naturalny sposób obecne na powierzchni skóry głowy. W przypadku łupieżu rozmnażają się jednak w nadmiarze. Są lipofilne, co oznacza, że odżywiają się lipofilnymi substancjami odżywczymi. Lipidy zawarte w łoju mogą być dla nich doskonałym źródłem pożywienia. Im więcej żerują, tym bardziej się rozwijają. Może to skutkować stanem zapalnym i podrażnieniem, niejednokrotnie powodującymi łuszczenie.
Trudno jest wyjaśnić, dlaczego u niektórych osób z tłustą lub suchą skórą głowy pojawia się łupież, a u innych nie. Ta zmienność i wrażliwość jest cechą charakterystyczną każdej osoby i odzwierciedla predyspozycje do rozwoju łupieżu. Tych niestety nie da się zmienić.
Jak widać, istnieje wiele przyczyn łupieżu. Znając przyczyny łupieżu, możliwe jest wprowadzenie odpowiednio ukierunkowanego i skutecznego leczenia.
Niektórzy ludzie są zatem „naturalnie” podatni na łupież, a przez to szczególnie narażeni na jego wystąpienie. Z kolei u innych łupież we włosach może być wywołany różnymi czynnikami: Zmęczeniem, niezdrowym trybem życia, niewłaściwym stosowaniem produktów kosmetycznych, stresem.
Aby nieco dokładniej zrozumieć przyczyny łupieżu, należy wspomnieć o dwóch rodzajach tej choroby skóry głowy: łupieżu suchym i łupieżu tłustym. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących ich rozpoznania nie wahaj się poprosić o wskazówki farmaceutę lub lekarza
Łupież suchy jest drobny, biały i lotny, dlatego też widoczny jest nie tylko na włosach, ale również na ubraniach. Schorzenie to rozwija się na suchej skórze głowy.
W momencie, gdy produkowana jest mniejsza ilość sebum, film hydrolipidowy na powierzchni warstwy rogowej naskórka (najbardziej zewnętrznej warstwy skóry) jest gorszej jakości. Wówczas dochodzi do zaburzenia funkcji ochronnej bariery lipidowej.
Uszkodzenie bariery powoduje utratę wody w skórze głowy, co odpowiada za jej przesuszenie. Prowadzi to do łuszczenia się skóry, a na jej powierzchni pojawia się łupież.
Za powstawanie łupieżu na tłustej skórze głowy odpowiedzialne są gruczoły łojowe, produkujące zbyt dużo sebum.
Nadmierna ilość sebum na skórze głowy sprzyja rozwojowi grzybów Malassezia( Malassezia globosa, Malassezia restricta)(2). Drożdżaki te żywią się głównie lipidami. Mogą one wywołać reakcję, której efektem jest zapalenie skóry głowy, podrażnienie i łuszczenie.
Łupież tłusty swędzi bardziej niż łupież suchy, ponieważ skóra głowy jest wyraźnie zaogniona.
Poznanie przyczyn łupieżu jest pomocne w ustaleniu odpowiedniego leczenia objawowego, mającego na celu wyeliminowanie kłopotliwego problemu. W związku z tym, że nie wynaleziono jeszcze lekarstwa na łupież, może on pojawić się ponownie. Warto więc zidentyfikować czynniki zewnętrzne, które mogą podtrzymywać proces i przyczyniać się do powstawania łupież (np. stosowanie nieodpowiednich szamponów, stres itp.).
(1) https://dermato-info.fr/, Francuskie Towarzystwo Dermatologiczne.
(2) The Society for Investigative Dermatology, Malassezia globosa and restricta: Breakthrough Understanding of the Etiology and Treatment of Dandruff and Seborrheic Dermatitis through Whole-Genome Analysis, Thomas L. Dawson Jr 1, 2007.
(3) J. Cosmet Dermatol. 2020; 00:1-7. Biofizyczna charakterystyka skóry głowy dotkniętej łupieżem skategoryzowanej na podstawie poziomu sebum. Ji-Seon Yoon PhD, Jiyong Shim MS, Jun-Man Lim MS, Sun Gyoo Park MS.
