Nadpotliwość, zwana nadmierną potliwością lub hiperhydrozą to zaburzenie, które dotyka od 0,6 do 2,8% populacji1,2. Pojawia się, gdy mechanizm produkcji potu wymyka się spod kontroli pod wpływem różnych czynników. Zwykle nadpotliwość ma charakter miejscowy (np. nadpotliwość pach lub nadpotliwość dłoni), ale może występować również na całej powierzchni ciała.
Spis treści
Na wstępie warto byłoby wyjaśnić, czym jest pot? Jest to całkowicie naturalne zjawisko fizjologiczne, niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jest bowiem kluczowym elementem mechanizmu termoregulacji, służącym głównie do regulowania temperatury ciała i utrzymywania jej na poziomie 37°C. Nasz organizm w naturalny sposób wytwarza ciepło, a gdy temperatura wewnętrzna wzrasta, np. po wysiłku fizycznym, wówczas uruchamia się proces pocenia się. Tym sposobem możliwe jest uniknięcie przegrzania. Jak widać, jest to swego rodzaju naturalny system schładzania organizmu.
Za proces termoregulacji odpowiada obszar w naszym mózgu zwany podwzgórzem, który działa niczym centralny termostat. Kiedy temperatura ciała wzrasta, za pośrednictwem układu nerwowego uruchamiany jest proces pocenia się, aktywujący gruczoły potowe do produkcji wydzieliny.
Pot wytwarzany jest przez gruczoły potowe znajdujące się w skórze właściwej.
W obrębie ludzkiej skóry znajduje się około 4 miliony gruczołów potowych, które odpowiedzialne są za wspomnianą już termoregulację. Na tym etapie warto wspomnieć również o rodzajach gruczołów potowych, jakie wyróżniamy. Mowa tu o:
Przypomnijmy, że pot wydzielany jest przez pory skóry. Skład wydzieliny zależy od wielu czynników, w tym m.in. predyspozycji rodzinnych i indywidualnych oraz diety. Pot zawiera 99% wody, minerałów i niektórych odpadów ustrojowych (np. mocznik). Jego pH jest kwaśne i zbliżone do fizjologicznego pH skóry (5,5).
Jeśli pocenie się jest zjawiskiem naturalnym i niezbędnym dla naszego organizmu, czym więc jest nadpotliwość? Nadpotliwość jest chorobą nadmiernego pocenia się w porównaniu do faktycznych potrzeb organizmu, związanych z utrzymaniem optymalnej temperatury ciała. Problem ten inaczej nazywany jest również nadmierną potliwością.
Hiperhydroza, ponieważ tak określana bywa również nadpotliwość, dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jednak przyczyny i okoliczności pojawienia się tych zaburzeń są trudne do określenia. Dlatego też u niektórych nadpotliwość może pojawić się już w dzieciństwie, a u innych dopiero w okresie dojrzewania. Nadmierna potliwość może przybierać również formę tzw. wtórnej nadpotliwości, która wywołana jest przez chorobę lub leczenie , co oznacza, że ma związek z innymi dolegliwościami. Należy pamiętać jednak, że jednoznaczne określenie przyczyny nadpotliwości, czynników odpowiadających za nadmierne pocenia się i ustalenie sposobu leczenia może pomóc w zwalczaniu zaburzenia.
W 90% przypadków hiperhydroza jest zlokalizowana i obustronna, tzn. dotyka symetrycznie obu stron ciała. Zjawisko to pojawia się wówczas tylko na niektórych obszarach ciała, np. dłoniach, stopach, twarzy lub pachach. Znacznie rzadziej występującą przypadłością jest nadpotliwość rozległa, która może dotyczyć całego ciała. Jeśli nadpotliwość pojawia się nagle u osób dorosłych, najprawdopodobniej jest wynikiem innej choroby. Dlatego w przypadku nagłego pojawienia się nadpotliwości zalecana jest niezwłoczna konsultacja z lekarzem w celu ustalenia przyczyny.
Nie istnieje jedna definicja nadpotliwości, ponieważ do tej pory nie udało się ustalić związku między nadpotliwością a konkretną ilością wydzielanego potu. Terminów nadpotliwość, nadmierne pocenie się lub hipehydroza należy używać więc wtedy, gdy nadmiar wydzielanego potu utrudnia funkcjonowanie w codziennym życiu, np. zniechęca do zakładania ulubionych ubrań, uprawiania sportu czy też wyjścia z domu, gdy za oknem panują wyższe temperatury.
Nadpotliwość to uciążliwy, a często również wstydliwy problem, który może powodować wycofanie społeczne i diametralnie odbić się na jakości codziennego życia. Nadmierna potliwość jest często zupełnie niesłusznie kojarzona z niedostateczną lub nieodpowiednią higieną osobistą. Niektóre osoby zmagające się z nadmierną potliwością mogą czuć zawstydzenie lub wewnętrzne obawy, odwlekając w czasie konsultację z lekarzem. Szacuje się, że tylko 38%3 osób, u których zdiagnozowano nadmierną potliwość, decyduje się na pomoc specjalisty. Istnieją jednak nieco inne, równie skuteczne sposoby radzenia sobie z nadmiarem potu.
(1) Stolman LP. Treatment of hyperhidrosis. Dermatol Clin 1998;16:863-9
(2) Münchau A, Bhatia KP. Uses of botulinum toxin injection in medicine today. BMJ 2000;320:161-5
(3) Strutton D.R., Kowalski J.W., Glaser D.A., et al. US prevalence of hyperhidrosis and impact on individuals with axillary hyperhidrosis: results from a national survey. Journal of American Academy of Dermatology, 2004, 51: 241–248